Ondernemingsraden hebben een belangrijke rol binnen organisaties: zij vertegenwoordigen de belangen van werknemers en bewaken tegelijkertijd het belang van de onderneming bij belangrijke beslissingen. Een veelvoorkomende praktijk bij adviesaanvragen is dat ondernemingsraden de directie veelal meteen vragen naar de alternatieven die zijn overwogen voor het voorliggende voorgenomen besluit.
Hoewel dit op het eerste gezicht logisch lijkt, is deze vraag vaak overbodig en kan het de communicatie met de directie verstoren als er niet eerst goed gekeken wordt naar wat er daadwerkelijk wordt gepresenteerd.
Waarom altijd vragen naar alternatieve niet productief is
Het komt vaak voor dat trainers (en sommige adviseurs) ondernemingsraden leren om standaard naar alternatieven te vragen. De gedachte hierachter is vaak dat dit een vorm van tegenmacht biedt of een manier is om meer inzicht te krijgen in het besluitvormingsproces.
Echter, deze werkwijze kan contraproductief zijn als het uitgangspunt is om altijd te vragen naar alternatieven zonder eerst de inhoud van het voorstel te bestuderen. Waarom zou een ondernemingsraad immers om een alternatief vragen als datgene wat de directie presenteert volledig aansluit bij de doelstellingen en belangen van de ondernemingsraad én de onderneming?
Door direct te vragen naar alternatieven, zonder de tijd te nemen om het voorliggende voorstel grondig te bestuderen, loopt de ondernemingsraad het risico gezien te worden als formeel, afstandelijk en procedureel, zonder inhoudelijk betrokken te zijn bij de beoordeling van het besluit en het besluitvormingsproces. Dit kan bij de directie leiden tot irritatie en de samenwerking tussen de ondernemingsraad en de directie ondermijnen.
Ook de directie wil graag serieus genomen worden bij het aandragen van het voorgenomen besluit en wil merken dat de OR zich daadwerkelijk heeft verdiept in de materie.
Een procedurele benadering zonder inhoudelijke kennis werkt immers vaak contraproductief en kan zelfs de invloed van de ondernemingsraad verkleinen.
Het belang van een inhoudelijke analyse
Een effectievere benadering zou zijn dat de ondernemingsraad begint met een grondige inhoudelijke analyse van het voorstel van de directie. Dit betekent dat hij zich eerst verdiept in de argumenten, cijfers en onderliggende redenen die door de directie zijn aangedragen. Pas als de ondernemingsraad een goed begrip heeft van het voorstel, kan worden bepaald of het vragen naar alternatieven zinvol is.
Als de ondernemingsraad na een inhoudelijke analyse tot de conclusie komt dat er inderdaad betere opties of aanvullende perspectieven zijn, dan is de vraag naar een alternatief terecht. En als de directie deze niet wil of kan geven, dan kan de ondernemingsraad zelf actief alternatieven aandragen.
Het aanbieden van concrete alternatieven en argumenten opent de deur naar een constructieve dialoog. Dit versterkt niet alleen de positie van de ondernemingsraad, maar zorgt er ook voor dat de discussie zich richt op de inhoud en de kwaliteit van het besluit.
De weg naar constructieve samenwerking
Het vragen naar alternatieven kan waardevol zijn, maar dan moet het gebaseerd zijn op een solide begrip van wat er op tafel ligt. Ondernemingsraden doen er goed aan om kritisch te kijken naar hun eigen werkwijze en te beseffen dat niet elke vraag even constructief is. In plaats van zich blind te staren op procedurele stappen, zou de focus moeten liggen op inhoudelijke bijdragen. Een proactieve, goed geïnformeerde houding kan zorgen voor een betere samenwerking met de directie en voor besluiten die beter passen bij de organisatie.
Kortom, ondernemingsraden moeten zich afvragen: wat voegen wij toe aan het gesprek? Hoe kunnen wij echt bijdragen aan het besluitvormingsproces? Wat is het belang waar we voor gaan? Zijn alle belangen meegenomen in het voorgenomen besluit? Het antwoord begint dus met een grondige analyse van wat er wordt gepresenteerd – niet met het standaard vragen naar alternatieven. Dit is de sleutel tot een effectieve en invloedrijke rol in de besluitvorming van de onderneming.
En, mocht je het hier niet helemaal mee eens zijn…heb jij misschien dan een beter alternatief?
